«Ιστορικό Οικισμού»

Από το πάντρεμα των δύο οικισμών γεννήθηκε μια κόρη που της έδωσαν το όνομα Καστάνιτσα ,η οποία σιγά σιγά μεγάλωσε και έγινε οικισμός ,έγινε χωριό,έγινε κώμη .

Το 1293 έχουμε την πρώτη γραπτή εμφάνιση της όπου αναφέρεται σαν κώμη ,λειτουργώντας ως συνδετικός κρίκος λόγω της γεωγραφικής θέσης της εξυπηρετώντας την επικοινωνία και τις συναλλαγές της Λακωνίας με την Αργολίδα και αντίστροφα . Ως παιδί της τσακωνιάς η Καστάνιτσα έχει το προνόμιο να μιλά την αρχαιότερη ελληνική διάλεκτο ( την τσακώνικη ) η οποία διασώθηκε από στόμα σε στόμα επί 2.500 χρόνια .

Αλλά και επι τουρκοκρατίας όταν δόθηκε το σάλπισμα για το ξεκίνημα του απελευθερωτικού αγώνα οι Καστανιτσιώτες έδωσαν κι αυτοί το δικό τους αγώνα είτε δημιουργώντας δικά τους στρατιωτικά σώματα είτε διακρινόμενοι ως αξιωματικοί ,υπαξιωματικοί ή απλοί στρατιώτες .Τις κρίσιμες στιγμές που περνούσε όλο το Ελληνικό έθνος αλλά και η περιοχή της Τσακωνιάς ,γνωστοί οπλαρχηγοί και καπεταναίοι μαζί με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη είχαν στρατοπεδεύσει στην Καστάνιτσα και αλληλογραφούσαν με τη Διοίκηση για κρίσιμα εθνικά θέματα τις δύσκολες μέρες του 1825 .Ήταν οι μέρες που οι αραπάδες του Ιμπραήμ καταλάμβαναν τα χωριά της Κυνουρίας το ένα μετά το άλλο και προχωρούσαν προς την Καστάνιτσα .Οι Καστανιτσιώτες όμως οργάνωναν τη δική τους άμυνα κατά του εχθρού στον πύργο του Καψαμπέλη και ήταν τόσο καλά οργανωμένοι που οι εχθροί τράπηκαν σε άτακτη φυγή αφήνοντας πίσω τους δεκάδες νεκρούς .

Η μόνη καταστροφή που έκανε ο Ιμπραήμ ήταν το κάψιμο του μοναστηριού της Κοντολινάς αν και ο ναός σώθηκε χάρη σ'ένα θαύμα που μια υποχθόνιος βοή ανάγκασε τους εχθρούς να φύγουν τρομαγμένοι ,η φωτιά έσβησε χωρίς να πάρει διαστάσεις και η εκκλησία σώθηκε .Βέβαια δείγματα της φωτιάς έχουν μείνει σε πολλά μέρη της εκκλησίας και ειδικότερα στον τρούλο της έτσι ο ναός έμεινε κάτω από τη σκιά ενός πανύψηλου γερο-έλατου και η πανέμορφη παραδοσιακή βρύση του μοναστηριού με το κρυστάλλινο και γάργαρο νερό της .

Το μοναστήρι μετονομάστηκε σε Άγιο Παντελεήμονα λόγω ορισμένων συνθηκών .Ο κυριότερος λόγος είναι πως μέσα στο χωριό υπάρχει ένας ναός του Αγίου Νικολάου καθότι θεοσεβούμενοι οι Καστανιτσιώτες δε θα επέτρεπαν τη μετονομασία χωρίς να υπάρχει άλλη εκκλησία με τη χάρη του Αγίου Νικολάου .Επειδή λοιπόν στις 6 Δεκεμβρίου που γιόρταζε η χάρη του το χιόνι ξεπερνάει τα δύο μέτρα και ήταν δύσκολο να λειτουργηθεί ,στις 27 Ιουλίου 1821 καθιερώθηκε ημέρα του Αγίου Παντελεήμονα όπου και γιορτάζεται κάθε χρόνο .

Η βαθιά πίστη των ανθρώπων έκανε και το χτίσιμο της εκκλησίας Μεταμόρφωση του Σωτήρος όπου είναι και ο πολιούχος ναός του χωριού έστω κι αν χρειάστηκε να δωροδοκήσουν τον πασά για να τους δώσει άδεια να χτίσουν το ναό . Η εκκλησία έχει χτιστεί σε ρυθμό 'βασιλικής' .Έχει ένα θαυμάσιο τέμπλο Ρωσικής Κατασκευής ,λάβαρα και μανουάλια μεγάλης αξίας ,όλα δώρα των ξενιτεμένων Καστανιτσιωτών .

Οι περισσότερες Καστανιτσιώτικες οικογένειες τιμώντας την εκκλησία και το θρησκευτικό αυτό γεγονός της Μεταμορφώσεως έχουν μέσα στην οικογένεια κάποιον με το όνομα Σωτήρης ή Σωτηρία και εορτάζεται στις 6 Αυγούστου .Η τιμή που αποδίδουν οι Καστανιτσιώτες στο Θεό και στους Αγίους φαίνεται από τα πολλά εξωκλήσια που υπάρχουν μέσα και γύρω από το χωριό ,που ανέρχονται στις 15 συνολικά και λειτουργούνται σε κάθε εορταστική τους ημέρα .